Sống lâu hơn không chỉ biểu hiện qua số tuổi ghi trên cuốn hộ chiếu của chúng ta mà đó là cảm giác sống khỏe và lành mạnh trong suốt quãng đời mà chúng ta sống. Có những điều mà chúng ta có thể kiểm soát, như lối sống, chế độ ăn uống và các lựa chọn khác trong cuộc sống hàng ngày, nhưng cũng có những quá trình mà chúng ta không thể tác động. Gen nói chung và gen di truyền tuổi thọ nói riêng đóng một vai trò to lớn trong cuộc sống con người. Vậy, làm thế nào để chúng ta có thể kéo dài tuổi thọ? Bài viết dưới đây sẽ là lời giải đáp cho câu hỏi này.
Tuổi thọ chính xác là gì?
Tuổi thọ của con người bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố khác nhau như vị trí địa lý, giới tính, lối sống, di truyền và tình hình kinh tế xã hội. Chúng ta đã chứng kiến sự gia tăng liên tục về tuổi thọ trung bình toàn cầu, trong đó ở Hoa Kỳ vượt qua con số 77 tuổi vào năm 2020. Mặc dù con số này khá ấn tượng nhưng thực tế vẫn có một số loài động vật, như cá voi đầu cong, sống lâu hơn chúng ta với tuổi thọ trên 200 năm.
Mặc dù đã có nhiều tiến bộ nhưng những vấn đề liên quan đến tuổi tác như các bệnh tim mạch và ung thư vẫn là những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh và dẫn đến tử vong. Để cải thiện tuổi thọ, ngành công nghiệp chống lão hóa tập trung tìm hiểu các yếu tố khác nhau ảnh hưởng đến sức khỏe chúng ta, bao gồm khái niệm gen di truyền tuổi thọ.
Tóm lại, tuổi thọ là khoảng thời gian chúng ta sống trên đời và bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau. Dù có nhiều thách thức nhưng ngành công nghiệp chống lão hóa vẫn đang cố gắng giúp cải thiện sức khỏe và kéo dài tuổi thọ của con người.
Những gì ảnh hưởng đến tuổi thọ của chúng ta?
Hiểu rõ những yếu tố ảnh hưởng đến tuổi thọ là điều cần thiết để tìm kiếm những liệu pháp kéo dài tuổi thọ, trong đó có 3 yếu tố chính là lối sống, môi trường và di truyền. Tuy nhiên những yếu tố này vẫn là đề tài gây tranh cãi bởi ảnh hưởng của mỗi yếu tố là không cố định. Môi trường, lối sống có thể thay đổi qua thời gian, và ngay cả gen cũng có thể kích hoạt hoặc vô hiệu thông qua quá trình điều tiết gen.
Trong số những yếu tố kể trên, lối sống là yếu tố chúng ta có thể dễ kiểm soát nhất. Mỗi người đều có năng lực kéo dài tuổi thọ của mình bằng cách sống lành mạnh hơn. Ví dụ như giảm hoặc bỏ uống rượu, hút thuốc lá có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh. Áp dụng chế độ ăn uống cân đối, tập luyện thể dục đều đặn và ngủ đủ giấc góp phần cải thiện sức khỏe và kéo dài tuổi thọ. Nhưng đừng quên rằng môi trường xung quanh cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của chúng ta.
Những người có địa vị xã hội kinh tế cao có nhiều cơ hội tiếp cận với chăm sóc sức khỏe tốt hơn, hưởng các chế độ dinh dưỡng, giáo dục và môi trường sạch sẽ hơn với nhiều không gian xanh. Ngược lại, những người sống ở những khu vực đông đúc, tiếp xúc với ô nhiễm không khí có nhiều nguy cơ mắc các bệnh mãn tính. Do vậy, việc hiểu và tối ưu hóa những yếu tố môi trường này là rất quan trọng để cải thiện sức khỏe và kéo dài tuổi thọ.
Gen di truyền có quyết định tuổi thọ?
Bạn có thể (và nên) cố gắng lựa chọn lối sống thông minh nhất. Tuy nhiên, di truyền là nơi mọi thứ trở nên phức tạp hơn. ADN có mặt trong tất cả tế bào của chúng ta, là yếu tố cốt lõi cho sự phát triển, sự sống còn và việc sinh sản của chúng ta.
ADN giống như “bản thiết kế” cho cơ thể của chúng ta. Nó bao gồm hàng ngàn gen điều khiển cách chúng ta trông như thế nào và hoạt động ra sao. Gen quyết định những yếu tố như màu tóc, màu da và màu mắt của chúng ta. Chúng cũng có thể ảnh hưởng đến việc chúng ta có khả năng mắc một số tình trạng sức khỏe nhất định hay không. Bằng cách nghiên cứu gen, các nhà khoa học có thể tìm hiểu về lịch sử gia đình và nguồn gốc của chúng ta.
Không chỉ vậy, gen cũng ảnh hưởng đến sức khỏe và tuổi thọ của chúng ta. Nếu gia đình có tiền sử bệnh tật, bạn cũng có thể bị tăng khả năng mắc các tình trạng tương tự. Tuổi mà cha mẹ chúng ta qua đời cũng có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ của chính chúng ta.
Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao một số người sống lâu hơn người khác? Rất có thể gen đóng một vai trò quan trọng trong việc xác định tuổi thọ của chúng ta. Trên thực tế, khoảng 25% sự thay đổi về tuổi thọ có thể là do cấu trúc di truyền của chúng ta. Vì vậy, nếu bạn sinh ra từ một gia đình có lịch sử sống lâu, bạn cũng có khả năng thừa hưởng các gen di truyền sống lâu đó. Các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu xem liệu các yếu tố lối sống có đóng góp vào việc di truyền trong gia đình này hay không.
Trong một nghiên cứu trước đó, các nhà khoa học đã so sánh tỷ lệ sống của chồng những người phụ nữ thọ 100 tuổi với anh/em trai của những người phụ nữ này. Kết quả cho thấy các anh/em trai sống lâu hơn những người chồng, mặc dù họ đã cùng sống trong môi trường giống nhau trong suốt cuộc đời của họ. Kết quả này cho thấy yếu tố di truyền có ảnh hưởng mạnh mẽ đến tuổi thọ hơn yếu tố môi trường.
Để xác định các biến thể gen cụ thể quy định về tuổi thọ, các nhà nghiên cứu đã tiến hành hai phương pháp. Trước tiên, họ so sánh gen của những người sống lâu với những người trẻ tuổi sống trong cùng khu vực. Sau đó, họ giải trình tự gen. Việc này đã phát hiện ra rằng không chỉ có một “gen di truyền tuổi thọ” duy nhất. Thay vào đó người ta tin rằng nhiều sự kết hợp của gen đóng vai trò trong việc kiểm soát sức khỏe và tuổi thọ của chúng ta.
Các ví dụ về các gen di truyền tuổi thọ
CISD2
Trước hết, chúng tôi muốn giới thiệu với bạn về CISD2, được tôn vinh như gen chống lão hóa.
Để nghiên cứu tác động của CISD2, các nhà nghiên cứu đã sử dụng một kỹ thuật gọi là “làm mất chức năng gen”. Phương pháp này cho phép họ vô hiệu hóa gen CISD2 ở chuột.
Thú vị là biểu hiện của CISD2 giảm đi một cách tự nhiên khi chuột già đi. Tuy nhiên, trong nghiên cứu này, khi cả chuột đực và cái được biến đổi gen để thiếu hụt CISD2, chúng đã có dấu hiệu lão hóa sớm. Những dấu hiệu này bao gồm sự chết đi của tế bào, cũng như sự thoái hoá trong các tế bào thần kinh và tế bào cơ bắp.
Nghiên cứu gần đây củng cố thêm quan điểm cho rằng những con chuột không có gen CISD2 có tuổi thọ ngắn hơn. Cũng có ý kiến cho rằng CISD2 có thể tác động đến các con đường di truyền liên quan đến tuổi thọ và các chỉ số lão hóa khác nhau. Dựa trên những phát hiện này, việc duy trì biểu hiện của CISD2 có khả năng kéo dài tuổi thọ của con người hoặc làm chậm các dấu hiệu lão hóa.
Gen Sirtuin
Khi nói về tuổi thọ, bạn sẽ thường nghe nói về gen Sirtuin, gen này đã tồn tại khá lâu và được tìm thấy ở nhiều dạng sống khác nhau. Theo nghiên cứu, sự biểu hiện của những gen cụ thể này thường dẫn đến các vấn đề sức khỏe liên quan đến tuổi tác, chẳng hạn như sự phát triển của bệnh ung thư. Nhiều nghiên cứu vẫn cần được tiến hành để hiểu đầy đủ về gen Sirtuin và tác động của chúng đối với tuổi thọ. Tuy nhiên, theo thời gian, chúng có khả năng giúp tìm ra thuốc và phương pháp điều trị phòng ngừa các bệnh liên quan đến tuổi tác.
Gen Klotho
Một gen khác có liên quan đến đặc tính chống lão hóa là gen Klotho. Thật không may, một khi chúng ta đến tuổi 40, mức độ của gen sẽ giảm xuống một cách tự nhiên. Vì nó đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh một loại protein có tên là Wnt5A, protein này ảnh hưởng đến sự lây lan của các tế bào ung thư, nên việc thiếu Klotho có thể gây ra một loạt vấn đề. May mắn thay, nghiên cứu gần đây đã đi đến kết luận rằng một loại thuốc trị tiểu đường cụ thể có thể giúp cơ thể tăng biểu hiện Klotho. Điều tốt nhất đó là quá trình này xảy ra đồng thời với việc giảm protein Wnt5A. Sau khi có thêm nhiều nghiên cứu được thực hiện, những phát hiện này có thể giúp chống lại tình trạng kháng thuốc và cung cấp phương pháp điều trị bệnh ung thư do Klotho tác động.
Đừng mất hy vọng!
Mặc dù những nghiên cứu này cho thấy gen đóng vai trò quan trọng đối với tuổi thọ, nhưng bất kỳ ai mong muốn sống lâu cũng không nên mất hy vọng. Gen của ông bạn không ‘tốt’ không có nghĩa là bạn sẽ không sống lâu và khỏe mạnh. Dưới đây là những thói quen có thể có tác động tốt đến tuổi thọ của bạn.
Đừng ăn quá nhiều!
Mối quan hệ giữa lượng calo nạp vào và tuổi thọ hiện đang là chủ đề được nhiều người quan tâm. Ví dụ, nghiên cứu được thực hiện trên động vật chỉ ra rằng giảm lượng tiêu thụ calo từ 10-50% có thể tăng tuổi thọ tối đa. Hơn nữa, một số nghiên cứu tập trung vào nhóm người có tuổi thọ cao cũng đã tìm thấy mối liên hệ giữa lượng calo hấp thụ thấp hơn, tuổi thọ dài hơn và giảm nguy cơ mắc bệnh.
Ăn nhiều rau và trái cây
Tiêu thụ nhiều loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật như trái cây, rau, quả hạch, hạt, ngũ cốc nguyên hạt và đậu có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và tăng tuổi thọ lâu hơn.
Ví dụ, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ ăn nhiều thực vật có thể làm giảm nguy cơ tử vong sớm và giảm khả năng phát triển các bệnh như ung thư, hội chứng chuyển hóa, bệnh tim, trầm cảm và suy giảm trí tuệ.
Ăn một chế độ ăn giàu thực phẩm có nguồn gốc thực vật có thể có nhiều tác động tích cực đến sức khỏe của bạn. Những tác dụng này là do các chất dinh dưỡng có lợi và chất chống oxy hóa có nhiều trong thực vật, bao gồm polyphenol, carotenoid, folate và vitamin C. Để kéo dài tuổi thọ và sức khỏe tổng thể của bạn, hãy cân nhắc kết hợp các chất bổ sung vitamin và chất chống lão hóa đã được khoa học chứng minh vào chế độ ăn uống hàng ngày!
Đừng quên tập thể dục
Bạn có biết rằng chỉ với 15 phút tập thể dục mỗi ngày có thể kéo dài tuổi thọ của bạn? Duy trì hoạt động thể chất là một phần quan trọng để sống một cuộc sống khỏe mạnh và lâu dài hơn. Vì vậy, nếu bạn từng thiếu động lực, hãy nhớ rằng bạn trong tương lai sẽ cảm ơn bạn vì những nỗ lực này!
Kết luận
Những nghiên cứu gần đây về gen và tuổi thọ cho thấy những kết quả đầy hứa hẹn. Có thêm kiến thức trong lĩnh vực này làm tăng cơ hội của chúng ta để có một cuộc sống chất lượng hơn. Nếu bạn tò mò về tuổi thọ và muốn các mẹo thiết thực để kéo dài tuổi thọ của mình, mời bạn khám phá blog của chúng tôi.
